Het parlement als figurant

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op joop.nl op 30 oktober 2021.

De rapportagereeks deze week van Nieuwsuur over het Nederlandse Coronabeleid leidt tot opschudding in de politiek. Na een flinke anderhalf jaar erkent zelfs (voormalige?) coalitiepartij de ChristenUnie in tamelijk heldere bewoordingen dat de Nederlandse strategie uniek is, gericht op veel infecties voor immuniteitsopbouw, in haar effecten dodelijk en uiteindelijk de verkeerde keuze. De Kamerleden die zich uitspreken stellen dat dit komt omdat de informatievoorziening vanuit het ministerie onvoldoende was. Maar die verklaring schiet zwaar tekort. De Kamer, danwel de voormalige coalitie, wist heel goed wat ze deed. Er was niet te weinig info, maar valse en misleidende. En zo verwerd ons Huis van het Volk tot een theater met volksvertegenwoordigers als figuranten. Een tafereel dat niet past bij een democratie en aanpassing van het rampbeleid onmogelijk maakt.

Zoals de Duitse journalist Thomas Kirchner deze vrijdag al stelde: de bewering dat Kamerleden niet wisten wat de regering met een schaduwbeleid “in haar schild voerde” is “absurd”. De Nederlandse aanpak viel al in februari 2020 op als uit de pas lopend bij de WHO-richtlijnen, net als communicatie over “Carnaval in kleine groepen” en “Covid is een soort griep”. De actiegroep Containment Nu (waarin uw dienaar actief is) maakte vanaf maart voor en achter de schermen veel lawaai en was bekend bij veel Kamerfracties, in juli gevolgd door het breed gepubliceerde Red Team. En de grote speech van toenmalig missionair premier Mark Rutte op 16 maart 2020 sprak 3 keer over groepsimmuniteit en dus over snel veel infecties onder jongeren om de ouderen te beschermen. Die speech zagen alle 150 Kamerleden, zonder twijfel.

Ervan uitgaande dat de Kamerleden dus heel goed wisten dat Nederland een bijzondere en risicovolle keuze maakte, rijst de vraag waarom ze niet meer deden en doen om het beleid te normaliseren. Het antwoord uit de Nieuwsuur-rapportages is dat er te weinig verteld werd aan de Kamer om controle te kunnen uitoefenen. Dat is in ieder geval cijfermatig onwaar, want er waren vele Kamerbriefings waarin RIVM-directeur Jaap van Dissel heel veel PowerPoint slides liet zien.

Maar het is niet weinig informatie. Het was en is valse informatie

Maar de crux is dat de Kamer onzin is verteld in de communicatie vanuit de ministerploeg, het ministerie en zijn RIVM. Dit begon bij de framing dat het beleid van “gecontroleerd uitrazen” onvermijdelijk is, terwijl zowat de hele wereld andere keuzes maakte en daar meer succes mee had en heeft. Toen de groepsimmuniteitssprint van Rutte toch niet zo populair bleek, werd die immuniteit een volkomen ongeloofwaardig “bijeffect” in plaats van een doel, maar later toch weer een doel. Op 4 juni 2020 loog Rutte ronduit in de Kamer dat hij nooit een speech over groepsimmuniteit heeft gehouden, en ook de afgelopen dagen wordt glashard gesteld dat het doel lage infecties was en is.

Ook over het virus en Covid is een berg onzin verteld. Wie Van Dissel in de Kamer gelooft, denkt dat Covid longontsteking is, die slechts soms leidt tot ziekenhuisopname en dan eventueel tot de dood; andere schade is er niet. De eerste dia die Van Dissel iedere keer laat zien bestaat grotendeels uit twijfelachtige en onware informatie. Het virus zou overgebracht worden door spetters en aanraking in plaats van door ademen, en kinderen en scholen spelen een marginale rol. Testen is voor bij klachten. Handen wassen helpt tegen Covid. Anderhalve meter afstand beschermt (in plaats van maskers en luchtfilters).

Die kinderen, en onkwetsbare mensen in het algemeen, hebben in deze lezing helemaal niet of slechts mild last van het virus. Althans, tot vaccinatie van tieners welkom werd en ze toch wel schade konden oplopen en daarna weer nauwelijks. Mond-neusmaskers zouden schijnveilig zijn, maar wel hier en daar en af en toe wel verplicht. Maskers werken ook niet goed, terwijl er dus ook beweerd wordt dat transmissie door vliegende spetters gebeurt (laat de absurditeit daarvan even op u inwerken).

De jeugd besmetten is het doel, desinformatie is het noodzakelijke middel

Dat is allemaal niet alleen onzin die zelfs een onoplettend Kamerlid door zou moeten hebben. Maar het is noodzakelijke communicatie voor het verspreidingsbeleid, die voortkomt uit het griepdraaiboek. Zo moet de indruk onder de te targeten bevolkingsgroep worden gewekt dat de risico’s laag zijn. De kennis dat je het virus vooral binnen inademt is onwelkom en maskers zijn onhandig (althans tot de zaken onvermijdelijk teveel uit de hand lopen en fors remmen noodzakelijk is en maskers essentieel worden). Te veel positieve tests zijn onhandig als je angst wilt voorkomen en de grenzen open wilt houden. Kinderen moeten onbeschermd naar school en hun ouders niet boos worden.

Eigenlijk zeggen de Kamerleden in hun reactie op de Nieuwsuur-uitzendingen dat ze in de drukte en crisissfeer er niet op kwamen “een stap terug te doen”, zoals ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers het stelt. En als je de strategie niet ter discussie stelt ga je dan ook niet te moeilijk doen over de details. Maar gezien het bovenstaande laten de Kamerleden na te zeggen dat ze al anderhalf jaar bewust hebben gefigureerd in volksgezondheidstheater in ons Huis van het Volk. Of nog erger, dat ze dat onbewust hebben gedaan omdat ze niet de meest flauwe, inconsistente, openlijke en met het buitenland uit de pas lopende onzin konden doorprikken.

Wat is erger? Uw Kamerleden als onbewuste figuranten in volksgezondheidstheater? Of bewust?

De vraag die wel gesteld moet worden is of het niet noodzakelijk kan zijn om de Kamer warme broodjes te verkopen in zo’n enorme crisis waarin de bevolking in het donker moet worden gehouden. Openbare eerlijkheid had niet gewerkt; probeer eens “We gaan iets unieks doen samen met Zweden. We experimenteren met uw lichaam met dit nieuwe virus, tenzij u heel kwetsbaar bent maar dan moet u misschien jaren in isolatie. De kinderen gaan eerst, ondanks dat we niet weten hoe gevaarlijk dit virus voor ze is. In vredesnaam, bescherm uzelf niet want dan gaat dit circus tientallen jaren duren. Dat vaccin gaan we niet afwachten want de economie”. Maar daar is een Commissie Stiekem voor: de deelnemende Kamerleden kunnen zo geheime dingen bespreken zonder dat het publiek iets te weten komt.

Ook speelt natuurlijk de bredere vraag of een beleid dat zoveel onzin vereist niet daarom alleen al doodgeboren is. Jarenlange misleiding via de Kamer kan een democratie niet verdragen, zoals we al merken aan onze diep vermurwde bevolking en de vaak zelfs gewelddadige sociale tegenstellingen. Alleen daarom al had het nu demissionaire kabinet al een andere koers moeten aanhouden. Naast natuurlijk de vele anderen redenen op het vlak van wettelijke plichten, mensenrechten, volksgezondheid, onderwijs, welvaart, internationaal aanzien en simpele menselijkheid. Het ergste is dat er een goede kans is dat Nederland met Zweden en Engeland eliminatie van het virus onmogelijk maakten voor Europa en de wereld.

De desinformatie gaat overigens onverkort verder. Nog steeds bent u na vaccinatie of besmetting “immuun” in plaats van tijdelijk deels beschermd, spelen kinderen en ingeademde besmetting nauwelijks een rol, worden Long Covid, maskers, ventilatie en de waarde van luchtfilters goeddeels ontkend en mag u geen handen schudden maar wel knuffelen. Die desinformatie gaat door omdat de strategie hetzelfde is. Door alleen achteruit te kijken, niet de eigen keuzes te “ownen”, het sturen voorbij de zorgcapaciteit te benoemen of ontslag te eisen van minimaal Van Dissel en zijn heilloze OMT doen media en volksvertegenwoordiging ons tekort en krijgen we een soort smeulende doofpot.

Want ook de komende maanden worden weer donker, met een snel verergerend zorginfarct gevolgd door ingrijpende maatregelen, plus een snel muterend virus. Allemaal op zijn minst deels te voorkomen als de overheid gewoon eens op weinig Covid gaat mikken, zoals bijna de hele wereld. De belangrijkste stappen zijn geen geheim: een derde boosterprik, maskers binnen, en een deltaplan ventilatie en luchtfiltering.

Het is te hopen dat de sneeuwbal die Nieuwsuur nu aan het rollen heeft gebracht dat uiteindelijk teweeg zal brengen. Maar voorlopig lijkt het dat er een nieuwe consensus ontstaat die neerkomt op "ze vergisten zich, nu is het makkelijk praten, de Kamer kon weinig in een crisis en nu is alles anders". Dat is niet waar en tot we daarover consensus hebben zal ons land van chaos naar ramp naar massale schade aan de gezondheid en politiek blijven dooremmeren.