Nee. Een snel groeiende reeks landen toont aan dat het verregaand onderdrukken van het virus niet eens heel moeilijk is. Met strakke test-trace-isolate en een maskerplicht in openbare ruimtes komen die landen binnen enkele weken of maanden op een niveau van infectie waarbij een kleine uitbraak meteen neergeslagen kan worden. In landen als Nieuw-Zeeland en Taiwan gaan ze ervan uit dat het virus mogelijk nooit meer terug zal komen. Dit vereist wel controles op inreizigers, wat Nederland samen met onze Schengen-partners zou moeten opzetten.
Ten eerste lijkt immuniteit maar enkele maanden te duren. En om significante immuniteit op te bouwen moeten tientallen procenten van de bevolking besmet zijn geweest. Dat is niet praktisch. Erger nog is dat Nederland juist buitengesloten zal worden als wij constant tienduizenden zieken hebben en het buitenland toewerkt naar nul. In een wereld waarin iedereen indamt is verspreiden van het virus sancties opleggen aan jezelf.
Het RIVM heeft meermaals benadrukt dat er in Nederland niet voldoende capaciteit is om iedereen te testen. Toch zijn er ook andere geluiden, zoals dat van arts-microbioloog Alex Friedrich van het UMCG in Groningen. Dat er wordt volgehouden dat er onvoldoende testcapaciteit is, heeft het hoofd van de afdeling medische microbiologie en infectiepreventie “nooit begrepen”, zegt hij in de Groene Amsterdammer. Zolang laboratoria niet afhankelijk zijn van commerciële partijen, zijn er geen capaciteitsproblemen, legt hij uit. En die partijen hebben we niet nodig, “want deze tests kun je in vrijwel ieder gewoon lab doen.”
Ook microbioloog Rosanne Hertzberger en KNAW-hoogleraar Cees Dekker benadrukken dat gebrek aan capaciteit “geen natuurverschijnsel” is. Op 25 maart schrijven ze in het NRC: “De tekorten die er zijn, zijn met enige inventiviteit prima op te lossen.” Ze doen een aantal voorstellen: “Waar zijn de grote aantallen ‘drive-through’ testlocaties? Waarom wordt niet elk qPCR-apparaat (pipetteerrobot) in Nederland gerekruteerd voor de strijd?” Bovendien vragen Hertzberger en Dekker zich af waarom honderden biochemici en microbiologen thuis zitten, “terwijl ze meer dan bereid zijn mee te helpen bij het opzetten en uitvoeren van coronatests in hun laboratoria”.
Wij beseffen goed dat het niet makkelijk is om in tijden van crisis aan het roer te staan of beleidsadviezen te geven. Toch moet het altijd mogelijk blijven om kritiek te uiten - ook in crisistijd. Saamhorigheid is belangrijk, maar we hebben er niets aan als we gezamenlijk de verkeerde kant op lopen. Op dit moment stroken de beleidsadviezen van het RIVM niet met de richtlijnen van de WHO. We hebben geen inzage in waarom het RIVM hiervan afwijkt en geen inspraak op hun besluitvorming. Wel hebben we een relatie tot onze eigen overheid en kabinet, en willen we als burgers onze eigen regering kunnen aanspreken en bevragen op hun beleid in deze crisis.
Zuid-Korea, Taiwan en Hong Kong testen massaal en richten zich op het opsporen en isoleren van coronapatiënten. In Zuid-Korea, dat 53 miljoen mensen telt, kan elke inwoner zich gratis laten testen. Per dag kunnen er maar liefst 10.000 mensen worden getest. Het testbeleid wordt gecombineerd met uitgebreide maatregelen om besmette mensen te isoleren en hun contacten in quarantaine te plaatsen. In Taiwan kregen mensen die uit Wuhan kwamen zelfs al een gezondheidsscreening vóórdat op 20 januari werd bevestigd dat het virus van mens op mens kan worden overgedragen, en ook dit land zorgt consequent voor zelf-isolatie van mensen die mogelijk besmet zijn. In Hong Kong worden dagelijks 1500 mensen getest, schrijft De Volkskrant. Als er toch een nieuwe persoon wordt besmet, wordt diegene direct in isolatie in het ziekenhuis ondergebracht. Alle nauwe contacten worden in quarantaine geplaatst en getest, symptomen of niet.
Naast het testbeleid, hanteren deze landen ook andere maatregelen. Taiwan besloot bijvoorbeeld al snel om een social distancing-beleid in te voeren. Ook Zuid-Korea zette in op social distancing en het sluiten van de scholen.Toch waren draconische maatregelen zoals in China of een complete lockdown zoals in sommige Europese landen niet nodig in Zuid-Korea, meldt the New York Times.
De maatregelen van deze drie landen hebben succes. Zuid-Korea ging van 909 nieuwe gevallen op 29 februari naar 100 nieuwe gevallen op 25 maart. Taiwan en Zuid-Korea hebben het aantal coronagevallen nog verder weten te beperken. Op 25 maart zijn er in Taiwan in totaal slechts 235 bevestigde gevallen en in Hong Kong slechts 410. Dat is opmerkelijk, want beide landen zijn nauw verbonden met China en hebben directe vluchten naar Wuhan, het epicentrum van de uitbraak. Bovendien zat er maar tien dagen verschil tussen het eerste bevestigde geval in Taiwan en het eerste bevestigde geval in Italië. Een grootschalig testbeleid, in combinatie met maatregelen om de verspreiding van het virus te beperken, lijkt dus te werken.
Binnenblijven is belangrijk om de verspreiding van het virus tegen te gaan, maar door te testen kunnen zeer langdurige en draconische maatregelen worden voorkomen. De reden waarom de Wereldgezondheidsorganisatie oproept om massaal te testen, is omdat zo’n testbeleid het mogelijk maakt om besmette personen en hun contacten op te sporen en te isoleren. Dit is een efficiënte manier om de verspreiding van het virus tegen te gaan. In landen zoals Zuid-Korea, Taiwan en Hong Kong, zien we dat deze aanpak succes heeft. In landen zoals het Verenigd Koninkrijk, dat nu ook inzet op massaal testen, leeft de hoop dat veel mensen niet langer constant binnen hoeven te blijven als er grootschalig getest wordt.
Landen met het meest succesvolle beleid tegen het coronavirus kiezen niet alleen voor binnenblijven, maar hebben ook een grootschalig testbeleid. Daardoor kunnen ze zich richten op het opsporen en isoleren van mensen die besmet zijn. Ook de contacten van die mensen worden getest en uit voorzorg in quarantaine geplaatst. Zuid-Korea, Taiwan en Hong Kong testen massaal en slagen er op die manier in om de verspreiding van het virus tegen te gaan. Deze drie landen hebben stuk voor stuk kunnen leren van de uitbraak van SARS in 2003. Laten wij nu van hen leren.
Ook diverse landen in Europa hebben hun testcapaciteit de afgelopen weken flink opgeschroefd, meldt de Groene op 25 maart. “Duitsland is nu in staat 160.000 testen per week uit te voeren en ook Italië en Spanje testen volop.” Ook België wil de testcapaciteit “snel en drastisch verhogen”, meldt De Morgen op 22 maart. Onze zuiderburen willen tenminste alle mensen die ziek zijn “massaal” kunnen testen. Het Verenigd Koninkrijk gaat nog een stapje verder en streeft ernaar om binnen enkele dagen op grote schaal thuistesten beschikbaar te maken. De testen zijn niet alleen bedoeld voor zorgmedewerkers, maar ook voor het algemene publiek, schrijft The Guardian op 25 maart.
Nederland breekt met deze trend. In de Groene lezen we op 25 maart: “In Nederland zijn de afgelopen dagen juist minder testen uitgevoerd, van 3500 op 17 maart tot 1300 op 22 maart.” Deze daling in testen wijkt sterk af met de inzet op testen in andere landen.
Er zijn inderdaad experts die denken dat het virus niet meer te stoppen is. Viroloog Marion Koopmans zegt bijvoorbeeld in de Groene dat het volledig stoppen van het virus “een gepasseerd station is”. Daar tegenover staat dat de Wereldgezondheidsorganisatie op 12 maart benadrukte dat landen de strijd niet moeten opgeven. “Het idee dat landen moeten wisselen van ‘containment’ naar mitigatie is fout en gevaarlijk”, zei de directeur-generaal in een toespraak. “Laat dit vuur niet branden”, benadrukte hij opnieuw op 13 maart. “Isoleer de zieken en plaats hun contacten in quarantaine.”
Daarnaast zijn er tekenen dat het wellicht alsnog mogelijk zou kunnen zijn om de verspreiding van het virus te stoppen. In eerste instantie leek de crisis in Zuid-Korea namelijk ook uit de hand te lopen. Er zijn aan het begin van de crisis relatief veel mensen besmet in Zuid-Korea, maar het land wist het tij vervolgens te keren. Op 15 maart meldt HNL: “Het land telde tot voor kort het op een na hoogste aantal besmettingen ter wereld, maar wordt intussen geprezen om zijn effectieve aanpak van de corona-pandemie.”
Bovendien zijn er nog steeds landen die ondanks een hoog aantal besmettingen toch willen inzetten op een agressief testbeleid. In het Verenigd Koninkrijk zijn er op 25 maart bijvoorbeeld meer dan 8000 bevestigde gevallen van COVID-19. Toch streeft het land ernaar om op grote schaal thuistesten ter beschikking te stellen, om zo te proberen de verspreiding van het virus tegen te gaan.
De belangrijkste vraag is: waarom zouden we deze strategie niet proberen? Waarom bij voorbaat al inzetten op de gecontroleerde verspreiding van het virus, terwijl een massaal testbeleid de verspreiding wellicht nog zou kunnen indammen?
Op deze pagina kunt u meer lezen over de initiatiefnemers van de oproep en over de Actiegroep Containment Nu!.
Wij zijn inderdaad geen virologen of epidemiologen, maar deze petitie is wel gebaseerd op het advies van experts. Het is immers de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zelf die alle landen oproept om te “testen, testen, testen”.