Rechtszaak desinformatie overheid

Brede groep eisers sommeert de Staat voor juiste informatie op de RIVM-site

Een rechtsstrijd kost geld! Draag als u kunt uw steentje bij aan het aanpakken van dit rampzalige en illegale coronabeleid. Onze bevolking heeft recht op goede informatie en niet op misleiding om politieke redenen en/of het doorgaan met verkeerd informeren vanwege gezichtsverlies.

Achtergrond

In november 2020 stuurde de Stichting Protect EveryBody een sommatiebrief naar het kabinet met 3 eisen:

· Correctie van onjuiste informatie over kinderen en Covid op overheidssites

· Instellen van afstand- of maskerplicht in het VO

· Advies om ouders die kinderen thuis houden niet te vervolgen.

Deze rechtsgang bereikte in brede lijnen zijn doelen. De rechter stelde vast dat voorkomen van besmettingen in scholen niet doel van overheidsbeleid is. Hij maande het kabinet expliciet en impliciet om het beleid kritisch te toetsen en meer aansluiting te zoeken bij internationale normen en regels. En ook werden meerdere onjuiste beweringen over kinderen en Covid van de site van het RIVM gehaald.

Maar ook eind 2021 staat er nog veel onjuiste en onvolledige informatie op de sites van de overheid. Sinds onze Stichting dit in november agendeerde en een overzicht publiceerde van de onregelmatigheden is een deel van die informatie verbeterd, maar niet in voldoende mate.

Deze situatie voldoet niet aan het recht op juiste en volledige informatie dat mensen hebben in een pandemie. Mensen moeten de overheid kunnen vertrouwen. Alleen met goede informatie kunnen burgers gefundeerde beslissingen nemen over de veiligheid van henzelf en hun naasten, en over wat ze als kiezer vinden van het beleid. Ook is de Stichting van mening dat het unieke en rampzalige Nederlandse Covid-beleid een minder lang leven beschoren zou zijn als er een grotere rol zou zijn voor transparantie, wetenschap en internationale normen.

De eisen

Wij willen dat de overheid eerlijk en volledig communiceert over Covid-19.

In meer detail eisen we via de rechter van de Staat goede informatie die aansluit bij de wetenschap voor wat betreft:

· Kinderen en Covid

· Vaccinatie

· Testen

· Mond-neusmaskers

· Luchtreinigers

· Hydroxychloroquine.

De details van de onjuiste informatie zijn te vinden in de sommatiebrief, die aangehecht is en ook te vinden op de website www.containmentnu.nl.

De eisers

De stichting Protect Everybody is opgericht met als doel het bevorderen van een veilige samenleving tijdens de SARS-CoV-2 pandemie, en het bevorderen van een maximale indamming van Lijst A-infectieziekten, zoals de wet ook eist. De Stichting wordt in deze rechtsgang gesteund door de organisaties Research-Aid Networks, Fighting for Vulnerable Lives, Scholen Veilig, Long Covid Kids & Friends, Asociación Covid Persistente España, Long Covid Italia en op persoonlijke titel Ginny Mooy, Arnold Bosman (beiden van het voormalige C19 Red Team), Dr Carijn Beumer, Jelena Milosevic, Dr Jeremy Rossman, Diederik Smit en Dr David Steadson.

De tekst van de sommatiebrief

Namens de Stichting Protect Everybody, gevestigd te Amsterdam (hierna: “Protect Everybody”) en [namen mede-eisers] vraag ik uw dringende aandacht voor het volgende.

Kort geding 2020

Meer dan een jaar geleden heeft Protect Everybody samen met een groep mede-eisers de Staat gedagvaard wegens – kort gezegd – het beleid van de Staat omtrent het coronavirus en kinderen.[1] De voorzieningenrechter heeft de vorderingen van Protect Everybody in die zaak bij eindvonnis afgewezen. Wel overwoog de voorzieningenrechter in een obiter dictum dat de leerplichtambtenaar coulance zou moeten betrachten bij ouders of verzorgers die hun kinderen thuishouden wegens bezorgdheid om besmettingsgevaar, en dat de Staat bij zijn verdere gedachtengang over scholen de in die procedure overgelegde informatie zou kunnen gebruiken. Ook overwoog de voorzieningenrechter in eerste instantie dat de argumenten van de Staat om af te wijken van de WHO-richtlijnen omtrent mondneusmaskers in de klas niet overtuigend waren. De Staat kreeg daarom de gelegenheid bij nadere akte toe te lichten om welke reden de Staat van dit WHO advies afwijkt. Daarna wees de voorzieningenrechter ook de vordering met betrekking tot mondneusmaskers in de klas af, waarvoor met name redengevend was dat het beleid van de Staat op dit punt past in de door de Staat gehanteerde pijlers bij de aanpak van het coronavirus, te weten: (i) een acceptabele belastbaarheid van de zorg, (ii) het beschermen van kwetsbare mensen in de samenleving en (iii) het zicht houden op en het inzicht houden in de verspreiding van het virus. De voorzieningenrechter heeft daarbij vastgesteld dat de generieke maatregelen op scholen er dus niet op gericht zijn om in individuele gevallen uit te sluiten dat leerlingen elkaar kunnen besmetten.

Deze eerdere zaak ging tenslotte over een aantal, volgens Protect Everybody evident onjuiste, uitlatingen over de rol van kinderen bij de verspreiding van het virus en de mate waarin kinderen ziek kunnen worden van het virus. Voorafgaand aan de zitting heeft de Staat destijds een aantal uitlatingen aangepast. De voorzieningenrechter overwoog dat de overige uitlatingen op dat moment genuanceerd genoeg waren dat niet kon worden geconcludeerd dat de uitlatingen onzorgvuldig waren.

Huidig beleid

Inmiddels is er meer dan een jaar verstreken, en ondanks de relatief hoge vaccinatiegraad is het aantal dagelijks besmettingen hoger dan ooit, zijn er sinds het begin van de pandemie nog niet zoveel besmettingen in verpleeghuizen vastgesteld, zijn de ziekenhuizen overvol en kunnen de teststraten de toestroom niet goed aan. De oversterfte in november 2021 betrof 3500 mensen, de hoogste oversterfte van Europa.[2]

In het afgelopen jaar is ook veel meer onderzoek beschikbaar geworden over de langetermijngevolgen van een Corona-besmetting (Long Covid). Het RIVM schat dat één op de vijf personen 4-5 weken na besmetting nog klachten heeft.[3] In het Verenigd Koninkrijk kampt inmiddels 1,9% van de gehele bevolking met Long Covid.[4] Ook kinderen krijgen op grote schaal Long Covid: uit Brits onderzoek is gebleken dat één op de zeven kinderen na 15 weken nog klachten heeft.[5] In Nederland kunnen 7 op de 10 volwassenen met Long Covid niet of minder werken, en kan de helft van de kinderen niet of minder naar school. Long Covid heeft dus niet alleen grote gevolgen voor de levens van de mensen die het treft, maar ook langetermijngevolgen voor de opleiding van kinderen, de arbeidsproductiviteit en daarmee de economie die het kabinet met zijn beleid probeert te beschermen. Hoewel vaccinatie wel enig effect lijkt te hebben op de kans om Long Covid op te lopen, blijft er een reëel risico op langetermijngevolgen na een besmetting.[6]

Voor zover cliënten kunnen vaststellen is het beleid van de Staat desalniettemin niet veranderd, althans in alle OMT-adviezen, waaronder het meest recente advies[7], wordt nog steeds verwezen naar de genoemde drie pijlers (waarbij helaas vastgesteld moet worden dat momenteel alle drie de geformuleerde doelen opnieuw ver uit het zicht zijn). Cliënten stellen grote vraagtekens bij het op deze pijlers gebaseerde beleid, dat zich uitdrukkelijk niet richt op het zoveel mogelijk voorkomen van besmettingen (waarvan een deel onvermijdelijk leidt tot sterfte of Long Covid), maar er slechts op is gericht om het aantal besmettingen niet hoger te laten oplopen dan haalbaar wordt geacht voor de gezondheidszorg en maatschappij. Het kabinet heeft daarbij steeds gehoopt op het einde van de verspreiding van het virus door groepsimmuniteit.[8] Het is echter inmiddels duidelijk geworden dat groepsimmuniteit – ook met inzet van vaccins - niet duurzaam haalbaar is.[9] Desalniettemin wil het kabinet de naar eigen zeggen nog te verwachten 17.000 tot 18.000 ziekenhuisopnames “uitsmeren” over een langere tijd[10], terwijl het aannemelijk is dat na die ziekenhuisopnames het probleem hetzelfde blijft. De groep van mensen die een risico loopt op ziekenhuisopname, daalt namelijk volgens het OMT niet (en loops momenteel zelfs iets op), omdat bescherming van het vaccin of een eerdere infectie tegen ziekenhuisopname geleidelijk afneemt.[11] Het zullen dus veel meer dan 17.000 tot 18.000 ziekenhuisopnames worden. Daarbij komt dat de Omicron-variant rondwaart, die naar het zich laat aanzien veel besmettelijker is dan de Delta-variant, en waartegen de vaccins (althans in ieder geval vaccinatie zonder booster) en een eerdere besmetting nauwelijks tot geen bescherming bieden.[12] Desondanks blijft de Staat sturen op de drie genoemde pijlers, en hanteert de Staat na bijna twee jaar nog steeds niet het voorzorgsprincipe. De Staat houdt zich daarbij, net als vorig jaar, niet aan de adviezen van de WHO over bijvoorbeeld het dragen van mondneusmakers in de klas op scholen, het dragen van mondneusmaskers in ziekenhuizen en zorginstellingen[13], en het in de huidige fase van de pandemie (Community – CT4) volledig sluiten van niet-essentiële winkels.[14] Eerder hebben verschillende deskundigen, waaronder KPMG Health, zich al kritisch uitgelaten over de te optimistische beleidskeuzes, waarbij het uitgangspunt “plan for the worst, hope for the best” niet wordt gevolgd.[15]

Cliënten zijn van mening dat het beleid van de Staat, zeker nu dit nog steeds met zich meebrengt dat de Staat de WHO-adviezen niet opvolgt én nu het duidelijk is geworden dat Nederland niet van het virus verlost gaat worden door groepsimmuniteit, in strijd is met de maatschappelijke zorgvuldigheid en met de verplichtingen van de Staat die voortvloeien uit internationale verdragen zoals artikel 2 en 8 Europees Verdrag van de Rechten van de Mens en artikel 12 van het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten. Cliënten zien echter momenteel – mede gelet op de beperkingen van een vordering in kort geding – geen mogelijkheid het (gehele) coronabeleid aan de rechter voor te leggen. Wel willen zij de Staat met klem verzoeken een eind te maken aan zijn beleid dat gebaseerd is op voornoemde pijlers (ook wel “maximale controle” genoemd), en alsnog te kiezen voor een beleid dat strookt met de adviezen van de WHO en waarbij eerder wordt ingegrepen om het virus in te dammen. Zeker met de komst van de Omicron-variant van het virus, is een andere strategie de enige manier om verdere langdurige schade te voorkomen.

Informatievoorziening

Dat gezegd hebbende, menen cliënten dat de Staat in ieder geval gehouden is om burgers volledig en juist te informeren over de risico’s van een coronabesmetting en de beste manier om zichzelf (en hun kinderen) indien gewenst tegen een besmetting te beschermen. Daarmee kunnen individuele burgers er zélf voor kiezen om het risico op besmetting van henzelf of van hun kinderen te verkleinen ten opzichte van het risico dat de Staat acceptabel acht. Cliënten hebben geconstateerd dat er op de website van de overheid en het RIVM op een aantal plekken verouderde en/of onjuiste informatie staat. Juist omdat het in deze tijd van desinformatie van het grootste belang is dat de Rijskoverheid en het RIVM, waarvoor de Staat verantwoordelijk is, betrouwbare en volledige informatie aan burgers verstrekt, verzoeken cliënten u met klem om deze informatie aan te passen. Cliënten doen dit (meteen) door middel van deze brief om te bewerkstelligen dat hun verzoek de gepaste aandacht krijgt.

Het gaat om de volgende uitingen. De citaten van de website van het RIVM en de Rijksoverheid zijn schuingedrukt, met daarachter de vindplaats. Onder het citaat wordt steeds kort uiteengezet waarom de informatie verouderd, onjuist of onvolledig is.

Citaat 1: “kinderen worden minder ernstig ziek en hoeven bijna nooit opgenomen te worden in het ziekenhuis” - https://www.rivm.nl/coronavirus-covid-19/kinderen

Hoewel de juistheid van deze stelling afhangt van de vraag wat men verstaat onder “minder ernstig ziek” en “bijna nooit”, menen cliënten dat deze informatie de verkeerde indruk wekt van het risico dat kinderen lopen, en dat ouders en verzorgers hiermee verkeerd worden voorgelicht. Er zijn in Nederland al bijna 2.000 kinderen (0-19 jaar) met COVID-19 opgenomen in het ziekenhuis[16] en 39 kinderen (0-19 jaar) op de IC In de Verenigde Staten zijn er tot nu toe 700 kinderen overleden aan COVID-19 en in Nederland veertien (0-19 jaar).[17] COVID-19 is volgens het Amerikaanse CDC een van de top 10 doodsoorzaken voor kinderen tussen de 5 en 11 jaar.[18] Met de stelling dat kinderen minder ernstig ziek worden wordt het risico op Long Covid genegeerd, terwijl de helft van de kinderen die lijden aan de gevolgen van Long Covid niet of minder naar school kan. Buitenlandse volksgezondheidsinstituten waarschuwen dan ook juist voor de gevolgen van besmettingen bij kinderen: het CDC waarschuwt voor ziekenhuisopnames en korte en lange termijn complicaties van COVID-19 bij kinderen[19] en het Duitse Robert Koch Instituut heeft een volledige online bulletin gewijd aan de vraag “Warum müssen wir Kinder vor einer SARS-CoV-2-Infektion schützen?”[20] In Nederland wordt dit risico echter nog steeds gebagatelliseerd.

Citaten 2 en 3: “Na volledige vaccinatie bestaat er een kleine kans dat u toch besmet raakt met het virus. Of dat u het overdraagt.” en “De kans dat iemand die gevaccineerd is het virus overdraagt aan iemand anders is weliswaar klein, maar niet nul.” - https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/coronavirus-vaccinatie/vraag-en-antwoord/kan-ik-na-vaccinatie-nog-corona-krijgen

Het is helaas onjuist dat de kans klein is dat iemand die gevaccineerd is toch besmet raakt en/of het virus aan iemand overdraagt. Volgens het meest recente epidemiologisch rapport van het RIVM maakten gevaccineerden in oktober t/m half december tussen de 46 en 49% van de positief geteste mensen uit. Daarmee is de kans weliswaar kleiner voor gevaccineerde mensen om positief getest te worden dan voor ongevaccineerde mensen, maar dat maakt de kans zeker niet klein. Met de huidige besmettingsgraad is de kans om positief getest te worden voor iemand die gevaccineerd is groter dan de kans om positief getest te worden in november 2020 (toen er nog geen vaccins waren).[21] Ook de kans om het virus over te dragen is niet klein. Volgens onderzoek van het RIVM was deze kans voor de Delta-variant 63% minder voor gevaccineerden dan voor ongevaccineerden.[22] Echter is uit ander onderzoek gebleken dat dat effect 3 maanden na vaccinatie vrijwel is verdwenen.[23] Nu het grootste deel van de Nederlanders (totdat zij een booster hebben gekregen) langer dan drie maanden geleden is gevaccineerd, is de stelling dat de kans klein is om een ander te besmetten dus niet juist. Daar komt nog bij dat de vaccins (zonder booster) nauwelijks tot geen bescherming lijken te bieden tegen de Omicron-variant, die deze maand nog dominant zal worden.[24] Deze onjuiste informatie op de website van de Rijksoverheid, een bron die waarschijnlijk veel mensen raadplegen die hun risico’s willen inschatten, kan ertoe leiden dat gevaccineerde mensen veel meer risicogedrag gaan vertonen omdat zij denken dat de kans daadwerkelijk klein is dat zij besmet raken en/of daarna besmettelijk zijn. Hoewel het vaccin gelukkig redelijke bescherming biedt tegen ziekenhuisopnames, en cliënten groot voorstander zijn van vaccineren, menen cliënten dat deze stellingen bijdragen aan onnodige verspreiding van het virus.

Citaat 4 en 5: “Je bent beschermd tegen corona als het meer dan 14 dagen geleden is dat je een 2e prik hebt gehad met het vaccin van AstraZeneca, Pfizer of Moderna, of het meer dan 14 dagen geleden is dat je één prik hebt gehad met een van deze vaccins en je daarvoor corona hebt gehad, of het meer dan 28 dagen geleden is dat je één prik hebt gehad met het vaccin van Janssen, of je in de afgelopen 12 maanden corona hebt gehad” en “Je hoeft niet in quarantaine als je beschermd bent en een nauw contact bent van iemand die corona heeft.” - https://www.rivm.nl/coronavirus-covid-19/quarantaine-en-isolatie

Hier staat dat als je volledig gevaccineerd of besmet bent geweest, je “beschermd” bent tegen COVID-19. Dit was al onjuist (zoals hierboven uiteengezet), en is met de komst van de Omicron-variant al helemaal onjuist. Waar vaccinatie inclusief booster nog wel bescherming kan bieden tegen de Omicron-variant, lijkt dat voor vaccinatie zonder booster, en al helemaal voor een eerdere besmetting, niet te gelden. Cliënten plaatsen dan ook grote vraagtekens bij het beleid dat mensen die gevaccineerd zijn of een eerdere infectie hebben doorgemaakt niet in quarantaine hoeven als zij in nauw contact zijn geweest met iemand die COVID-19 heeft. In ieder geval is deze informatie niet volledig, hetgeen er toe kan leiden dat mensen zich onterecht beschermd voelen en onnodige risico’s gaan nemen.

Citaat 6: “Zo’n 1 tot 2% van de mensen met een positieve coronatest is eerder positief getest op het virus” - https://www.rivm.nl/coronavirus-covid-19/ziekte

Deze informatie moet verouderd zijn. Uit onderzoek blijkt dat de kans op herbesmetting (zonder vaccinatie) na vier maanden 5% is en na 17 maanden 50%.[25] Mensen die aan het begin van de pandemie besmet zijn geraakt hebben dus een behoorlijke kans opnieuw besmet te raken. De hier door het RIVM genoemde cijfers, die impliceren dat die kans vele malen lager is, kunnen als gevolg hebben dat mensen die al eens besmet zijn geweest risicovol gedrag gaan vertonen omdat zij zich beschermd wanen.

Citaat 7: “Waarschijnlijk helpen niet-medische mondkapjes maar beperkt bij het voorkomen van besmetting van anderen.” en “Eerder werd berekend dat een zeer groot aantal mensen in de openbare ruimte een mondkapje moest dragen om één besmetting te voorkomen.” - https://www.rivm.nl/coronavirus-covid-19/mondkapjes

Het bewijs voor de effectiviteit van mondneusmaskers is overweldigend en het dragen daarvan wordt dan ook met klem geadviseerd door de WHO en in vrijwel alle landen in de wereld aangeraden of verplicht gesteld. Uit recent onderzoek, waarbij 30 wereldwijde studies zijn geanalyseerd, is gebleken dat het dragen van maskers de meest effectieve niet-medische interventie tegen verspreiding van het virus is.[26] De auteurs van de eerdere berekening waar naar wordt verwezen hebben later zelf de resultaten van dit onderzoek in een geheel ander perspectief geplaatst door erop te wijzen dat dit onderzoek enkel was gericht op passanten en niet op langere interacties in een gesloten ruimte. De auteurs hebben ook laten weten dat uit het onderzoek niet geconcludeerd mag worden dat mondneusmakers niet effectief zijn, dat uit een groot aantal andere onderzoeken blijkt dat maskers juist wel effectief zijn, en dat zij het dragen van maskers in sterke mate ondersteunen.[27] Het in twijfel trekken van de effectiviteit van maskers lijkt een rode draad te zijn in de Nederlandse overheidscommunicatie vanaf het begin van de pandemie, en wordt steeds onhoudbaarder. De stelling dat de bescherming van maskers maar beperkt zou zijn is niet alleen onjuist, maar kan ook gedrag en de opvolging van de maatregelen en adviezen van de overheid negatief beïnvloeden.

Citaat 8: “Een mobiel elektrisch apparaat dat in een ruimte kan worden gezet, wordt ook wel een ‘stand alone’ luchtreiniger genoemd. Het is nog onbekend of dit soort luchtreinigers een meerwaarde heeft in het voorkomen of verminderen van de overdracht van het coronavirus SARS-CoV-2 op publieke plekken of in huis waar voldoende wordt geventileerd.” - https://www.rivm.nl/coronavirus-covid-19/ventilatie

Het virus verspreidt zich via zwevende druppeltjes die door een (HEPA) filter worden verwijderd uit de lucht, waardoor het zeer aannemelijk is dat dit soort filters helpen tegen verspreiding, zo ook de WHO: “A well-maintained and operated system can reduce the spread of COVID-19 in indoor spaces by increasing the rate of air change, reducing air recirculation and increasing the amount of outdoor air coming in.”

Citaat/verwijzing 9: op de pagina https://www.rivm.nl/coronavirus-covid-19/professionals/binnen-ziekenhuis wordt onder het kopje “Meer informatie” verwezen naar het document “YNHHS Treatment Algorithm for Hospitalized Adults with Non–Severe COVID-19”. Dit is een (zeer) verouderd document waarin wordt geadviseerd patiënten te behandelen met hydroxychloroquine. Dit is in strijd met de behandeladviezen voor COVID-19, en artsen die dit middel voorschrijven voor de behandeling van COVID-19 kunnen beboet worden. Deze verwijzing op de website van het RIVM speelt personen die schadelijke desinformatie verspreiden in de kaart.

Verzoek

Cliënten gaan ervan uit dat bovenstaande informatie nog niet aangepast is omdat dit (al dan niet wegens drukte) over het hoofd is gezien, maar menen wel dat het van groot belang is dat de overheid, waarvan onderdeel het RIVM, juiste informatie verstrekt. Volledigheidshalve wijzen cliënten erop dat de Staat op grond van de Grondwet en verschillende verdragen zoals het EVRM, gehouden is om (ambtshalve) informatie te verstrekken over bedreigingen van de gezondheid, en dat de Staat alle informatie dient te verstrekken die de burgers in staat stelt om maatregelen te nemen om schade te voorkomen of te verminderen.[28] Burgers hebben recht op volledige en juiste informatie, zeker als deze informatie afkomstig is van een overheidsorgaan. Door over een onderwerp dat zo belangrijk is en zodanig grote gevolgen kan hebben als de verspreiding van een groep A infectieziekte, onvolledige en zelfs onjuiste informatie te verspreiden, handelt de Staat in strijd met zijn zorgplicht. Daarbij dient de Staat het voorzorgsbeginsel in acht te nemen, dat inhoudt dat ook indien een zekere mate van wetenschappelijke onzekerheid bestaat, gepaste maatregelen moeten worden getroffen. Bovenstaande uitingen verhouden zich niet tot dat voorzorgsbeginsel en beperken burgers in de mogelijkheid om risico’s in te schatten en, indien zij dat willen, te beperken.

Cliënten verzoeken u – voor zover nodig met kracht van sommatie - om bovenstaande informatie uiterlijk 24 december 2021 aan te passen zodat burgers juist en volledig geïnformeerd worden over de risico’s en preventie van COVID-19. Uiteraard zijn cliënten bereid tot nadere toelichting of overleg zoals bedoeld in artikel 3:305a BW lid 3 onder c. Indien cliënten op 24 december 2021 nog geen reactie hebben ontvangen zullen zij zich vrij voelen om zich zonder nadere aankondiging tot de voorzieningenrechter te wenden.

Hoogachtend,

Marijn Kingma

Links naar artikelen van Containment Nu!:

• https://www.frontaalnaakt.nl/archives/het-coronabeleid-van-dit-kabinet-is-een-masterclass-in-gaslighting.html
• https://www.containmentnu.nl/articles/het-coronabeleid-van-dit-kabinet-is-een-masterclass-in-gaslighting
• https://www.containmentnu.nl/articles/rivm-bloopers

Links voor de sommatie

[1] Vzr. Rb Den Haag 14 december 2020, ECLI:NL:RBDHA:2020:12689 (tussenvonnis) en 15 januari 2021, ECLI:NL:RBDHA:2021:268 (eindvonnis)

[2] https://euromomo.eu/graphs-and-maps

[3] https://www.rivm.nl/coronavirus-covid-19/long-covid

[4] Office of National Statistics, ‘Prevalence of ongoing symptoms following coronavirus (COVID-19) infection in the UK : 2 December 2021’, vindplaats: https://www.ons.gov.uk/peoplepopulationandcommunity/healthandsocialcare/conditionsanddiseases/bulletins/prevalenceofongoingsymptomsfollowingcoronaviruscovid19infectionintheuk/2december2021

[5] Terence Stephenson, Terence Stephenson, Snehal Pinto Pereira et al. Long COVID - the physical and mental health of children and non-hospitalised young people 3 months after SARS-CoV-2 infection; a national matched cohort study (The CLoCk) Study., 10 August 2021, PREPRINT (Version 1) available at Research Square [https://doi.org/10.21203/rs.3.rs-798316/v1]

[6] Zie bijv Antonelli et al, ‘Risk factors and disease profile of post-vaccination SARS-CoV-2 infection in UK users of the COVID Symptom Study app: a prospective, community-based, nested, case-control study’, The Lancet september 2021, https://doi.org/10.1016/S1473-3099(21)00460-6

[7] Zie 132^e advies Outbreak Management Team, vindplaats: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/publicaties/2021/12/06/advies-vws-na-omt-132

[8] Aldus ook KPMG Health, ‘Dit zijn de lessen van 1,5 jaar coronacrisis’. 14 oktober 2021, p. 5 vindplaats: https://home.kpmg/content/dam/kpmg/nl/pdf/2021/sectoren/dit-zijn-de-lessen-van-15-jaar-coronacrisis.pdf

[9] Aldus de Minister van Volksgezondheid zelf in het Tweede Kamer debat van 16 november 2021, zie op https://debatgemist.tweedekamer.nl/debatten/ontwikkelingen-rondom-het-coronavirus-35 vanaf 6 uur en 52 minuten

[10] Aldus Minister De Jonge tijdens de persconferentie van 12 november 2021

[11] 132e advies Outbreak Management Team, pagina 4: het aantal mensen met risico op een ziekenhuisopname is opgelopen van 1,5 miljoen in november naar 1,6 miljoen in december

[12] Aldus Pfizer/BioNTech, de fabrikant van het in Nederland meest gebruikte vaccin, https://www.pfizer.com/news/press-release/press-release-detail/pfizer-and-biontech-provide-update-omicron-variant

[13] De WHO adviseert om zorgmedewerkers zelfs bij weinig verspreiding van het virus altijd een mondneusmasker te laten dragen. De Staat heeft dit aan zorginstellingen zelf overgelaten (https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/coronavirus-covid-19/mondkapjes/huisarts-en-andere-medische-beroepen), en daarbij maandenlang niet geadviseerd dit wel te doen. Pas sinds het advies om maskers te dragen in supermarkten, winkels, hoger onderwijs en andere gebouwen waar een CTB niet verplicht is, hebben de meeste zorginstellingen mondneusmaskers weer ingevoerd.

[14] WHO, ‘Considerations for implementing and adjusting public health and social measures in the context of COVID-19’, interim guidance versie 14 juni 2021, p. 8. Vindplaats: https://www.who.int/publications/i/item/considerations-in-adjusting-public-health-and-social-measures-in-the-context-of-covid-19-interim-guidance Nederland bevindt zich zonder enige twijfel in categorie Community – CT4.

[15] Aldus ook KPMG Health, ‘Dit zijn de lessen van 1,5 jaar coronacrisis’. 14 oktober 2021, p. 5 vindplaats: https://home.kpmg/content/dam/kpmg/nl/pdf/2021/sectoren/dit-zijn-de-lessen-van-15-jaar-coronacrisis.pdf

[16] Gegevens Stichting NICE, vindplaats: https://www.stichting-nice.nl/covid-19-op-de-zkh.jsp, tabel: Leeftijdsdistributie van patiënten met verdachte of bewezen COVID-19 status op de verpleegafdelingen

[17] Gegevens Stichting NICE, vindplaats: https://www.stichting-nice.nl/covid-19-op-de-zkh.jsp, tabel: Leeftijdsdistributie van patiënten met verdachte of bewezen COVID-19 status op de verpleegafdelingen

[18] CDC, \ COV-19 Vaccines for Children and Teens’, vindplaats: https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/vaccines/recommendations/children-teens.html

[19] CDC, ‘Science Brief : Transmission of SARS-COV-2 in K-12 Schools and Early Care and Education Programs – Updated’, vindplaats: https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/science/science-briefs/transmission_k_12_schools.html#covid-19-children-adolescents

[20] https://www.rki.de/DE/Content/Infekt/EpidBull/Archiv/2021/Ausgaben/46_21.pdf?__blob=publicationFile

[21] Het 7-daags gemiddelde was op 15 november 2020 5401 positieve testen per dag en op 29 november 2020 4895. Het aantal positief geteste gevaccineerden waarvan de vaccinatiestatus bekend is (dit is dus een onderschatting) was in november 2021 182465, dat is 6082 per dag. Zie epidemiologisch rapport 14 december 2021, vindplaats: https://www.rivm.nl/sites/default/files/2021-12/COVID-19_WebSite_rapport_wekelijks_20211214_1212_final.pdf

[22] https://www.rivm.nl/nieuws/vaccinatie-vermindert-overdracht-naar-ongevaccineerde-huisgenoten-bij-deltavariant-met-63

[23] David W Eyre, Donald Taylor, Mark Purver, David Chapman, Tom Fowler, Koen B Pouwels, A Sarah Walker, Tim EA Peto, ‘The impact of SARS-CoV-2 vaccination on Alpha & Delta variant transmission’

medRxiv 2021.09.28.21264260; doi: https://doi.org/10.1101/2021.09.28.21264260

[24] In Denemarken en het VK is de verwachting dat Omicron deze week nog dominant wordt. Er is geen enkele aanleiding om aan te nemen dat dit in Nederland ander zal zijn.

[25] Townsend, J. P. et al. Lancet Microbe https://doi.org/10.1016/S2666-5247(21)00219-6 (2021).

[26] Talic S, Shah S, Wild H, Gasevic D, Maharaj A, Ademi Z et al. Effectiveness of public health measures in reducing the incidence of covid-19, SARS-CoV-2 transmission, and covid-19 mortality: systematic review and meta-analysis BMJ 2021; 375 :e068302 doi:10.1136/bmj-2021-068302

[27] https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMc2020836

[28] EHRM 5 december 2013, ECLI:NL:XX:2013:292 (Vilnes e.a./Noorwegen), rov. 235, EHRM 24 juli 2014, ECLI:NL:XX:2014:366 (Brincat e.a./Malta), rov. 102 en 113-114. Zie ook Rb. Den Haag 25 januari 2017, ECLI:NL:RBDHA:2017:587 (Q-koorts).